با این نگاه باید گفت سلمان رشدی به دلیل این که اهل کشمیر است و با توجه به گذشته همیشه غم بار این ناحیه مهم سیاسی-اقتصادی از شبه قاره به دلیل داشتن یک عقده درونی با حمایت کشورهایی مانند انگلستان و آمریکا اقدام به چاپ و انتشار کتبی نمود تا به وسیله آن بتواند ضمن خالی نمودن عقده های روانی خویش از یک طرف با نگاشتن رمان بچه‌های نیمه شب از هند انتقام بگیرد. و از طرف دیگر با نگارش کتاب بی‌ارزش آیات شیطانی موجبات توهین گسترده به اسلام و البته جریحه دار کردن قلوب و احساسات مسلمین را فراهم سازد. با این رویکر علی رحمانی خبرنگار فرق و مذاهب قدس آنلاین در گفتگو با دکتر امین رضایی نژاد به دنبال رمزگشایی از رازهایی زندگی شخصی این نویسنده مرتد است. عقده‌هایی که به زعم نویسنده شاید بخشی از آن مربوط به اصالت کشمیری وی است.
قدس آنلاین: بسم الله الرحمن الرحیم با شماره دوم از پرونده ویژه عاقبت ارتداد خدمت آقای دکتر امین رضایی نژاد عضو اندیشکده جریان هستیم. آقای دکتر امیدوارم خداوند به شما صحت و عافیت بدهد. به عنوان سؤال نخست با توجه به هندی الاصل بودن سلمان رشدی می‌خواهم راجع به خانواده وی و نسبت او با شبه‌قاره هند به ما توضیح دهید؟
رضایی نژاد: خواهش می‌کنم من در خدمت شما هستم و عرض ادب و احترام دارم خدمت شما آقای سلمان رشدی متولد ۱۹۴۷م است و در بحبوحه پایان جنگ جهانی دوم به دنیا آمده وی هندی الاصل است و شغل اصلی وی رمان نویسی است. و سبک وی نیز رئالیسم جادویی است برای این که ذهن مخاطبان با سبک رئالیسم جادویی بیشتر آشنا شود باید بگویم نمونه آثار این مکتب ادبی را می‌توان در آثار پائولو کوئیلو رمان نویس معروف برزیلی یافت. آثار وی در زمره رئالیسم جادویی یعنی ترکیبی از واقعیت، جادو و افسانه قرار می‌گیرد کتاب موهن وی با عنوان«آیات شیطانی» نیز فارغ از این که توهین به پیامبر مکرم اسلام(ص) است. در همین سبک رئالیسم جادویی نوشته شده است. سلمان رشدی همچنین کتابی با عنوان« بچه‌های نیمه شب» دارد که سینمای بالیوود هم یک فیلم از روی این کتاب به همین اسم ساخته است. ماجرای این کتاب به دوران جدا شدن پاکستان از هند تجزیه هند به دو کشور هند و پاکستان باز می‌گردد و سلمان رشدی در این کتاب یک رویکرد انتقادی نسبت به خاندان گاندی دارد. انتظار نمی‌رفت که چنین کسی با توجه به رمانهای قبلی خود کتاب آیات شیطانی را بنویسد. قطعاً اقدامات سلمان رشدی در این مسیر هدایت شده است و به نظر نمی‌رسد که این کتابها ناشی از ایده‌های خودش بوده باشد. زیرا آثارر وی بسیار قوی است و قطعاً با وعده وعید او را به این سمت هدایت نموده اند. البته وی قطعاً زمینه‌هایی داشته است ولی در آثار وی ما اینها را نمی‌بینیم. متأسفانه وی این قلم قوی را در اختیار دشمنان اسلام قرار می‌دهد و این کتاب موهن را می‌نویسد. وی همچنین از خانواده معروفی هم نیست که بگوییم زندگی شخصی وی در مسیر خاصی بوده است. فقط این را می‌دانیم که وی استاد ادبیات شورای هنر انگلستان بوده است.
قدس آنلاین: به نظرم قبل از این که به کتاب موهن آیات شیطانی بپردازیم بهتر است کمی در مورد کتاب بچه‌های نیمه شب گفتگو کنیم همان طور که گفتید سلمان رشدی در سال ۱۹۴۷م به دنیا آمده است این مسئله نشان دهنده این است که وی جنبش استقلال هندوستان را درک نکرده است و تازه در سال استقلال پاکستان به دنیا آمده است الان سؤال اینجا است که یک همچین شخصیتی با این پیشیه که به قول جناب عالی ممکن است یک قلم قوی هم داشته باشد چگونه به خود جرأت می‌دهد که در مورد جنبش استقلال هندوستان اظهار نظر کند به علاوه به نظر شما آیا نگارش اثری به نام بچ های نیمه شب طوری مهندسی نشده بود که به اختلافات بین هند و پاکستان با توجه به ریشه دار بودن این منازعه دامن بزند؟
رضایی نژاد: ببنید سلمان رشدی اصالتاً کشمیری است و کامل وی احمد سلمان رشدی است و خانواده وی نیز از مسلمانان کشمیر بودند. خوب کشمیری‌ها تا الان هنوز دارند عوارض تجزیه هند و پاکستان را درک و لمس می‌کنند. سلمان رشتی در سال ۱۹۸۱م کتاب بچه‌های نیمه شب را نگاشت و در سال ۱۹۸۸م کتاب موهن آیات شیطانی را به رشته تحریر درآورد. یعنی ۷ سال قبل از نوشتن آیات شیطانی کتاب بچه‌های نیمه شب را می‌نویسد. سلمان رشدی و خانواده وی کاملاً از مسئله تجزیه هند و پاکستان متأثر بودند به نظر من کتاب بچه‌های نیمه شب بیشتر ناشی از عقده‌ها و سرخوردگیهای وی است که باعث شده در این داستان که یک سفر شگفت انگیز را روایت می‌کند به خانواده گاندی توهین کند. آنجا این را نشان می دهد. این قلم قوی ۷ سال بعد در کتاب آیات شیطانی ظاهر می‌شود. می‌توانیم زندگی سلمان رشدی را از اینجا به بعد هدایت شده تصور کنیم. زیرا وقتی این کتاب بعد از انتشار به یک اثر ادبی درخشان تبدیل می‌شود. این نکته نشان می‌دهد که شخصیت نویسنده با توجه به عقده‌های درونی خود که شما می‌توانید در کتاب بچه‌های نیمه شب آن را کاملاً مشاهده کنید آماده این بوده که مثل یک فنری که از جا در برود دوباره یک رمان دیگر بنویسد و پس از توهین به خاندان گاندی هدف بعدی را پیامبر اکرم(ص) قرار دهد وی در این دوره از زندگی خود سعی دارد با توهین به شخصیت پیامبر گرامی اسلام(ص) به زعم خودش ناگهان جایگاه خویش را ارتقاء دهد. زیرا سلمان رشدی پس از نگارش این کتاب دو دکتری افتخاری و چندین جایزه گرفت و اصلاً از اینجا بود که وی در عرصه بین المللی مطرح شد.
قدس آنلاین: با توجه به پازلی که شما از شخصیت سلمان رشدی کامل کردید. باید بگویم یکی از اولین انتشاراتیهایی که کتاب موهن آیات شیطانی را به چاپ رساند. انتشارات وایکینگ است که برخی معتقدند با کانونهای صهیونیستی انگلستان مربوط است. با این حساب شما نقش صهیونیستها را با توجه به استراتژی پیرامونی داوید بن گورین در پرونده سلمان رشدی چگونه می‌بینید. آیا صهیونیستها به دنبال این نبودند که با حمایت همه جانبه از ایین کتاب به مناقشه تاریخی کشمیر دامن بزنند؟
رضایی‌نژاد: ببیید یک نکته کلی که در این زمینه وجود دارد این است که صهیونیستها قطعاً از هر کس که به اسلام توهین کند حمایت می‌کنند. چون آخرین دینی که کتاب آسمانی آن تحریف نشده و گرایشات خالصی از آن که ریشه در سالهای اولیه شکل گیری این دین دارد مو جود می‌باشد اسلام است زیرا ما بنا به اعتقاد خودمان ما شیعه اثنی عشری را کاملاً ریشه گرفته از اندیشه پیامبر می‌دانیم. به واسطه آنچه از اهل بیت پیامبر(ص) و تفسیر اهل بیت از قرآن به ما رسیده است. این را ما در اهل تسنن هم داریم. بنابراین ما ریشه‌های اصیل ظلم ستیزانه این دین را مشاهده می‌کنیم. فارغ از بحثهای درون گفتمانی اسلامی و این که چه کسی حق است و چه کسی حق نیست که مربوط به خود ما مسلمانان است وجود این ریشه‌های اصیل برای صهیونیسم خطرناک است و از منظر صهیونیستها باید کاملاً زدوده شود. یکی از روشهای زدودن این ریشه‌های اصیل قبح زایی توهین به مقدسات اسلامی است. طبیعاً مقدس‌ترین شخصیت و مقدس ترین واژه در دین مبین اسلام پیامبر اکرم(ص) است. خوب اینها این کار را انجام می‌دهند. این کار سلمان رشدی چند وجه دارد. یکی این که وی یک هندی است که این مسئله بسیار مهمی است و از منظر صهیونیستها رابطه بین هند و کشورهای اسلامی با توجه به جمعیت بزرگ مسلمانان در این کشور چه بهتر که تحت کنترل جریان صهیونیستی درآید تا به طریق اولی کنترل مسلمانان این کشور نیز به دست صهیونیستها و ایالات متحده و متحدین اروپایی آنها بیافتد. بنابراین سلمان رشدی قطعاً با جریانات صهیونیستی در ارتباط بوده زیرا وی یک مسلمان بوده و در یک خانواده مسلمان بزرگ شده است. در جایی بزرگ شده که هنوز هم اگر توهینی به پیامبر اکرم(ص) صورت گیرد سخت‌ترین واکنشها را در این مناطق مانند پاکستان و کشمیر می‌بییم و قطعاً از تبعات انجام این توهین و نگارش این کتاب مطلع بوده است و حتماً تضمین‌هایی در این زمینه از جریان صهیونیستی گرفته است در این نکته شکی نیست.
قدس آنلاین: با توجه به این که جناب عالی متخصص مسائل شبه قاره هستید لطفاً بفرایید واکنش هندیها هم به چاپ و نشر آیات شیطانی در سال ۱۹۸۸م و هم به فتوای تاریخی تکفیر و ارتداد سلمان رشدی توسط حضرت امام(ع) در آن برهه زمانی چه بود لطفاً واکنش مسلمانان و هندوها را در این زمینه به ما توضیح دهید؟
رضایی نژآد: ببینید فضای هند به این شکل است که همزیستی مسالمت آمیز بین مسلمانان و سایر ادیان کاملاً در آن وجود دارد. امروز را نبینید که جریاناتی بهاراتیا جاناتا پارتی هندوئیسم افراطی را ترویج کرده و عملاً با مسلمانان مقابله می‌کنند. از زمان امپراطوری گورکانیان که هند در آن زمان تحت سیطره یک حکومت اسلامی بود. می بینید که هندوئیسم حذف نمی‌شود و به آن احترام گذاشته می‌شود. در مقابل هم مسلمانان احترام خودشان را دارند و این احترام را دریافت می‌کنند. در سالهای ابتدایی قیام علیه بریتانیا نیز شما می‌بیندی که سیک‌هایی که حتی بعداً با بریتانیا متحد شدند در کنار مسلمانان با جریان استعمار انگلستان مقابله می‌کردند.در حقیقت اقوام و مذاهب هندوستان یک تاریخ مشترکی از رشادت در مقابل دشمن خارجی دارند که اینها را در یک سطح فرادینی به هم پیوند می‌دهد و در واقع این که کسی فکر کند توهین به مسلمانان در هند اصالت دارد این یک طرز تفکر اشتباهی است به طریق اولی وقتی سلمان رشدی این کتاب را می‌نویسد. هیچ انتشاراتی هندی در آن زمان آن را چاپ نمی‌کند نه این که جرأت نکند این کتاب را چاپ کند بلکه اصلاً علاقه‌ای به چاپ این کتاب نشان نمی‌دهد و این کتاب را به انگلستان می‌برد و توسط انتشارات وایکینگ چاپ می‌کند که هم روشنفکران هندی و هم بدنه حزب کنگره علیه سلمان رشدی موضع می‌گیرند بهاراتیا جاناتا پارتی در آن زمان چندان حزب مطرحی نبوده هر چند که باز هم رقیب اصلی حزب کنگره در سطح فدرال محسوب می‌شده اما حزب کنگره که ترکیبی از مسلمانان و سایر مذاهب هند است به نوعی به واسطه کتاب بچه‌های نیمه شب زخم خورده سلمان رشدی هم بود و در ادامه شخصیهای مختلف مسلمان چه شیعه و چه سنی بر علیه اقدامات سلمان رشدی موضع می‌گیرند و انتشار کتاب آیات شیطانی در هند و پاکستان واکنش مثبتی ندارد و نهایتاً فضای حمایتی از سلمان رشدی به غرب منتقل می‌شود و در آنجا از وی حمایت می‌کنند.
قدس آنلاین: واکنش جریانهای اسلامی هند به فتوای تاریخی امام خمینی(ره) چه بود؟
رضایی نژاد: ببینید حز مسلم لیگ که ریشه در هند دارد و حزب المجاهدینی که کشمیری است موضع سختی در قبال انتشار این کتاب می‌گیرند و بعده القاعده که بخشی از آن ریشه در پاکستان دارد سلمان رشدی را در لیست ترور قرار می‌دهد. یعنی اگر ما بخواهیم در مورد احزاب اسلامی که در مورد رشدی موضع‌گیری می‌کنند بگوییم باید گفت یکی حزب مسلم لیگ شاخه هندوستان است که در واقع جریان اصیل مسلم لیگی است که در کل شبه قاره وجود داشته و حتی یک زمانی یک شاخه هم در میانمار امروزی هم داشته که همان روهینگیای امروز هستند. به علاوه حزب المجاهدین به روشنی موضع می‌گیرد و همچنین انجمنها و گروههای مختلف اسلامی که در هند با آن جمعیت و ساختار نهادی که وجود دارد بسیار زیاد هستند در مورد این قضیه موضع می‌گیرند و عملاً سلمان رشدی را تهدید به قتل می‌کنند به همین دلیل همیشه یک هندی یا پاکستانی این فتوا را اجرایی کند. یعنی همیشه وقتی مناقشه‌ای به دلیل احتمال قتل سلمان رشدی به دلیل صدور این فتوا به وجود می‌آمد همیشه ما انتظار داشتیم که یک هندی یا پاکستانی این کار را انجام دهد.
قدس آنلاین: به عنوان سؤال آخر می‌خواهم بدانم واکنشها در هند در خصوص اقدام آقای هادی مطر علیه سلمان رشدی چگونه بوده است؟
رضایی نژاد: ببینید رسانه‌های جریان اصلی یا توجه به رویکردی که الان دولت هند دارد نسبت به این مسئله موضع منفی گرفته‌اند و دقیقاً به فتوای حضرت امام اشاره کردند و گفته‌اندکه ایشان وابسته به جریان تندرو در ایران بوده است ترور سلمان رشتی را با یک ادبیات منفی منعکس کردند ولی وقتی فضای مجازی را می‌بینید اوضاع این گونه است و اگر پایش ساده‌ای انجام دهید خواهید دید عامه هندیهایی که در فضای مجازی هستند در این خصوص ابراز خوشحالی می‌کنند و منتظر خبر مرگ سلمان رشدی هستند. بنابراین از منظر اجتماعی رویکرد منفی سبت به این قضیه وجود ندارد ولی رسانه‌های جریان اصلی هند یک موضع ایران هراسانه گرفته‌اند.
قدس آنلاین: دیگر فرمایشی در مورد پرونده سلمان رشدی ندارید؟
رضایی نزاد: ببینید سلمان رشدی تبدیل به یک شاخص شد اگر عمل به فتوای حضرت امام زودتر اتفاق می‌افتاد ما شاهد کشیدن کاریکاتور حضرت رسول(ص) در دانمارک و توهین رسانه‌های نروژی و نشریه شارلی ابدو مجله فکاهی فرالنسوی به پیامبر گرامی اسلام(ص) نبودیم. تأخیر در اجرای این فتوا که البته مقتضیات خاص خود را دارد و در یک بستر زمانی واقعاً مقدمات اجرای این فتوا فراهم نشد. البته قطعاً کسانی بودند که این برنامه را داشتند کما این که اسامی برخی از افرادی که قصد ترور و در واقع مجازات او را داشتند در اینترنت موجود است. اگر این اتفاق می‌افتاد قطعاً ما این جور مسائل را نداشتیم و در آن زمان سلمان رشدی به یک نماد تبدیل شد و غربی‌ها به شدت از این نماد حمایت کردند که این مسئله عمق کینه آنها به جهان اسلام و مسلمانان را نشان می‌دهد. واقعاً خوش خیالی است اگر کسی باور کند که از طریق اتحاد با اینها ما راه به جایی می‌بریم. زنده ماندن سلمان رشدی تا امروز نشان می‌دهد که جریان غرب به هیچ عنوان نمی‌تواند از نظر سیاسی دوست ما باشد. این مهمترین پیام این مسئله است.
خبرنگار:علی رحمانی
نظر شما